‍1. Βίος Αγίου:

Ο Άγιος Λουκάς πιστεύεται παραδοσιακά ότι ήταν Έλληνας γιατρός από την Αντιόχεια. Σε αυτόν αποδίδονται οι πρώτες εικόνες της Θεοτόκου με τον Ιησού Χριστό βρέφος στην αγκαλιά της και και αυτές των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.

Είναι ένας από τους Τέσσερις Ευαγγελιστές, στον οποίο αποδίδεται η συγγραφή του Ευαγγελίου του Λουκά και των Πράξεων των Αποστόλων στην Καινή Διαθήκη.

Ο Λουκάς υπήρξε στενός συνεργάτης του Αποστόλου Παύλου και ταξίδεψε μαζί του σε ορισμένα από τα ιεραποστολικά του ταξίδια.

2. Ιστορικό πλαίσιο:

• Ο Ευαγγελιστής Λουκάς είναι ο πρώτος ιατρός του χριστιανικού κόσμου.
• Το ιστορικό υπόβαθρο του Αγίου Λουκά ως ιατρού δίνει ένα μοναδικό χρώμα στο Ευαγγέλιό του. Φέρνει μια προσεκτική και λεπτομερή ματιά στις πολλές θεραπείες που πραγματοποίησε ο Ιησούς. Οι περιγραφές του συχνά διαθέτουν ένα βάθος που μπορεί να αντανακλά την ιατρική του κατάρτιση. 
• Το επάγγελμά του θα τον έκανε να έχει ιδιαίτερη ενσυναίσθηση για τους πάσχοντες και τους περιθωριοποιημένους, και αυτό αντανακλάται στα γραπτά του. Το Ευαγγέλιο του Λουκά είναι γεμάτο από ιστορίες και παραβολές που τονίζουν την αξιοπρέπεια, την αξία και τη συμπερίληψη εκείνων που συχνά έμεναν στο περιθώριο της κοινωνίας, όπως οι γυναίκες, οι φτωχοί, οι τελώνες και οι αμαρτωλοί.
• Το Ευαγγέλιο του Λουκά ξεχωρίζει για τη συμπερίληψη των γυναικών στην αφήγηση. Αναφέρει συχνά τις γυναίκες ως μαθήτριες του Ιησού, παρέχοντάς τους έναν πιο ουσιαστικό ρόλο στις αφηγήσεις του σε σχέση με τα άλλα Ευαγγέλια. Αξιοσημείωτα παραδείγματα είναι οι αδελφές Μαρία και Μάρθα και η ιστορία της αμαρτωλής γυναίκας που άλειψε τα πόδια του Ιησού.
• Δίνει έμφαση στην εξωστρέφεια και τη φροντίδα του Ιησού για τους κοινωνικά περιθωριοποιημένους. Το Ευαγγέλιο αναδεικνύει ιστορίες όπως ο Καλός Σαμαρείτης, που καταδεικνύει ότι η αγάπη του πλησίον δεν περιορίζεται από εθνικά ή θρησκευτικά όρια- και η παραβολή του Πλούσιου Ανθρώπου και του Λαζάρου, που υπογραμμίζει την αντιστροφή της τύχης στη μεταθανάτια ζωή λόγω των επίγειων πράξεων και στάσεων απέναντι στους φτωχούς.
• Το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο έγραφε ο Λουκάς ήταν ένα πλαίσιο κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων, με ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς, τους ισχυρούς και τους ανίσχυρους. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ευαγγέλιο του Λουκά παρουσιάζει τον Ιησού ως έναν συμπονετικό θεραπευτή και υπέρμαχο της κοινωνικής δικαιοσύνης, έναν Σωτήρα που ενδιαφέρεται βαθιά για τους περιθωριοποιημένους και τους αδικημένους.

Η αφήγησή του για τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες στις Πράξεις των Αποστόλων υπογραμμίζει επίσης ένα ριζοσπαστικό μοίρασμα και φροντίδα για τα μέλη της κοινότητας, δίνοντας έμφαση στην αρχή ότι κανείς στην κοινότητα δεν πρέπει να στερείται των βασικών αγαθών.

3. Υμνογραφία:

Υμνολογία: Ο ύμνος είναι ένας από τους σημαντικότερους ύμνους της Εκκλησίας της Ελλάδος: "Άγιε Απόστολε και Ευαγγελιστή Λουκά, μεσιτεύεις στον ελεήμονα Θεό, ώστε να χαρίσει στις ψυχές μας συγχώρεση αμαρτιών";

4. Ιερά προσκυνήματα - αφιερώσεις:

• Η λατρεία του είναι ευρέως διαδεδομένη τόσο στον ανατολικό όσο και στον δυτικό χριστιανισμό.
• Τα λείψανα του Αγίου Λουκά υπήρξαν αντικείμενο διαμάχης και διάφορες τοποθεσίες, όπως η Πάντοβα της Ιταλίας και η Θήβα της Ελλάδας, ισχυρίζονται ότι τα κατέχουν.

5. Εικονογραφία:

• Συχνά απεικονίζεται με ένα βόδι ή ένα μοσχάρι, τα οποία είναι σύμβολα που συνδέονται με το Ευαγγέλιό του.
• Ως ευαγγελιστής, απεικονίζεται συχνά να γράφει ή να κρατάει το Ευαγγέλιό του.

6. Αγιολογία:

Ο Απόστολος Παύλος μιλώντας για τον Λουκά:«Ασπάζεται υμάς Λουκάς ο ιατρός ο αγαπητός» (Κολ. 4,14)

• Του αποδίδονται το Ευαγγέλιο του Λουκά και οι Πράξεις των Αποστόλων της Καινής Διαθήκης.
• Τα γραπτά του παρέχουν μια ολοκληρωμένη ιστορία της ζωής του Ιησού, της διακονίας του και της πρώιμης χριστιανικής εκκλησίας.

7. Εορτές και πανηγύρεις:

18 Οκτωβρίου τόσο στην ανατολική όσο και στη δυτική χριστιανική παράδοση.

8. Θαύματα:

• Το Ευαγγέλιο του Αγίου Λουκά διακρίνεται για την έμφαση που δίνει στη συμπόνια του Ιησού, ιδίως προς τους περιθωριοποιημένους. Περιέχει παραβολές που δεν συναντώνται σε άλλα Ευαγγέλια, όπως ο καλός Σαμαρείτης και ο άσωτος υιός.
• Παρέχει λεπτομερή περιγραφή των εμπειριών της Παρθένου Μαρίας, καθιστώντας το Ευαγγέλιό του πρωταρχική πηγή για τη θεολογία της Μαρίας.

9. Προστάτης Άγιος:

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς αφηγείται το ενδιαφέρον του Ιησού

Χριστού για τις γυναίκες, τους αμαρτωλούς, τους πτωχούς, τους Σαμαρείτες, τους αποκλεισμένους από την ιουδαϊκή και ρωμαϊκή κοινωνία ανθρώπους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι παραβολές και το κοινωνικό Ευαγγέλιο του Ευαγγελιστή Λουκά.

Προστάτης των καλλιτεχνών, των εργένηδων, των βιβλιοδετών, των ζυθοποιών, των κρεοπωλών και, κυρίως, των γιατρών και των χειρουργών.

Η λεπτομερής αναφορά του για την πρώτη Εκκλησία στις Πράξεις των Αποστόλων συνεχίζει να αποτελεί πρωταρχική πηγή για την κατανόηση της ιστορίας και της ανάπτυξης του πρώιμου Χριστιανισμού.

10. Ορθόδοξη πολιτιστική συνεισφορά:

• Συντελείται η συνάντηση Ιατρικής και Θεολογίας μέσα από το βίο και το έργο του αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά.
• Το Ευαγγέλιο του Αγίου Λουκά άσκησε επιρροή στη χριστιανική τέχνη και θεολογία, ιδίως στη διαμόρφωση της απεικόνισης της Παναγίας τόσο στην ανατολική όσο και στη δυτική παράδοση.
• Η έμφαση που έδωσε στη συμπόνια και το έλεος του Ιησού επηρέασε επίσης τη χριστιανική ηθική και τις διδαχές για κοινωνική δικαιοσύνη.

11. Μεγαλυνάριο (μικρός παρακλητικός κανόνας):

Άλαλα τα χείλη των ασεβών,των μη προσκυνούντων, την εικόνα σου την σεπτήν,την ιστορηθείσαν, υπό του Αποστόλου,Λουκά ιερωτάτου, την οδηγήτριαν “Μικρός Παρακλητικός Κανόνας προς τη Θεοτόκο”

‍

‍

Ταμπελάκι ΜΙΙΠΙ:

Ευαγγελιστής Λουκάς

Προστάτης Ψυχοπαθών. Γεννήθηκε στην Αντιόχεια.

Σπούδασε Ιατρική στην Ταρσό. Πέθανε στην Θήβα, 84 ετών.

Πολιούχος Έδεσσας & Λαμίας. Εορτάζει στις 18 Οκτωμβρίου.